De maatschappelijke onderneming is inmiddels een bekend verschijnsel. Toch worden er nog steeds vraagtekens gezet bij de combinatie van begrippen als maatschappelijk en ondernemerschap. In een recente discussie op de website van Aedes (branchevereniging van woningcorporaties) wordt de vraag gesteld of 'maatschappelijke' en 'onderneming' geen onlogisch huwelijk is.
De paradoxale inzichten die we hebben ten aanzien van 'maatschappelijk' en 'ondernemen' hebben te maken met de manier waarop we ernaar kijken. Als we het over een maatschappelijke onderneming hebben, bedoelen we ‘onderneming’ dan in de letterlijke zin van het woord? Een van de wezenskenmerken van een onderneming is immers dat deze risicodragend is en dus failliet kan gaan. Zo zijn er nog meer vergelijkingen te maken (winstoogpunt en eigendom bijvoorbeeld). Het roept de vraag op of we de term ‘maatschappelijke onderneming’ niet vooral metaforisch bedoelen*.
Bij metaforen blijkt het zo te zijn dat er een blend ontstaat: een vermenging van begrippen die tot een nieuwe betekenis leidt. De maatschappelijke onderneming kan zo'n blend zijn: een nieuwe betekenis van bijvoorbeeld het begrip ondernemerschap dat we (voor maatschappelijke ondernemingen) daardoor niet meer vanuit het oude domein kunnen bezien. Het gaat dus niet meer om winst maar over bijvoorbeeld welzijnswinst en leerwinst. Als er eenmaal blends tot stand zijn gekomen of associaties zijn gelegd, zijn ze moeilijk meer ongedaan te maken. Dan is de metafoor van de maatschappelijke onderneming ontstaan*. Biedt deze metafoor inzicht in het ondernemerschap dat we bij maatschappelijke ondernemingen beogen?
Dat brengt me bij de vraag: hebben we de begrippen maatschappelijke en onderneming voldoende geladen? Dit houdt me dagelijks bezig in mijn proefschrift over de organisatievorm van maatschappelijke ondernemingen. Ik denk dat de lading (sterk) verschilt per corporatie; afhankelijk van de historie, het werkgebied en de opgave. Daarom zoek ik naar het generieke deel, wat de gedeelde basis is van de maatschappelijke onderneming. Corporaties die in dit onderzoek willen deelnemen, zijn welkom.
* deze inzichten zijn afgeleid uit het artikel: 'De maatschappelijke onderneming als metafoor?' zie hier
woensdag 24 augustus 2011
vrijdag 15 juli 2011
Werken met maatschappelijke effecten
De laatste tijd heb ik het genoegen gehad om een aantal maatschappelijke ondernemingen te ondersteunen in hun inspanningen om de maatschappelijke effecten van hun werk inzichtelijk te maken.
Zo hielp ik een woningcorporatie bij het (achteraf) in kaart brengen van de effecten van hun activiteiten voor hun jaarverslag. We belegden we een mooie bijeenkomst waarin we met behulp van de Effectenarena nadachten over de maatschappelijk effecten. De bijeenkomst was mooi omdat de passie voor de bewoners duidelijk bleek bij de aanwezigen; het zit in de hoofden, ook het maatschappelijk effect, maar is moeilijk meetbaar. Of liever indiceerbaar, want meer dan indicaties zullen het vaak niet zijn.
Ook hielp ik een maatschappelijke organisatie bij het operationaliseren van abstracte – door de overheid opgelegde – beleidskaders naar input, activiteiten, output en effecten, ditmaal met behulp van het Logical Framework. Ook hier merkte ik dat het met de passie voor maatschappelijke effecten wel goed zit. Het is voor iedereen duidelijk en wenselijk dat de organisatie en haar werk daaraan bijdraagt. Maar het is ook moeilijk om vooraf het beoogd maatschappelijk effect te duiden. Het is immers niet rechtstreeks beïnvloedbaar, noch het directe resultaat van je inspanningen. Getuigt het dan van lef als je daar (de maatschappelijke effecten) je hele organisatie op richt? Of is dat wat je van een organisatie met een maatschappelijke missie mag verwachten? Hoeveel van de organisaties laten zich in hun dagelijks handelen daadwerkelijk leiden door de maatschappelijke missie, maar dan ook echt?
Zo hielp ik een woningcorporatie bij het (achteraf) in kaart brengen van de effecten van hun activiteiten voor hun jaarverslag. We belegden we een mooie bijeenkomst waarin we met behulp van de Effectenarena nadachten over de maatschappelijk effecten. De bijeenkomst was mooi omdat de passie voor de bewoners duidelijk bleek bij de aanwezigen; het zit in de hoofden, ook het maatschappelijk effect, maar is moeilijk meetbaar. Of liever indiceerbaar, want meer dan indicaties zullen het vaak niet zijn.
Ook hielp ik een maatschappelijke organisatie bij het operationaliseren van abstracte – door de overheid opgelegde – beleidskaders naar input, activiteiten, output en effecten, ditmaal met behulp van het Logical Framework. Ook hier merkte ik dat het met de passie voor maatschappelijke effecten wel goed zit. Het is voor iedereen duidelijk en wenselijk dat de organisatie en haar werk daaraan bijdraagt. Maar het is ook moeilijk om vooraf het beoogd maatschappelijk effect te duiden. Het is immers niet rechtstreeks beïnvloedbaar, noch het directe resultaat van je inspanningen. Getuigt het dan van lef als je daar (de maatschappelijke effecten) je hele organisatie op richt? Of is dat wat je van een organisatie met een maatschappelijke missie mag verwachten? Hoeveel van de organisaties laten zich in hun dagelijks handelen daadwerkelijk leiden door de maatschappelijke missie, maar dan ook echt?
Abonneren op:
Posts (Atom)