Jaarverslagen van woningcorporaties: in balans of spagaat?

Maatschappelijke ondernemingen, zoals woningcorporaties, staan in het middelpunt van de belangstelling. Zijn het niet de prestaties dan is het wel het vermogen waar kritisch naar wordt gekeken. Of naar de omvang van de sociale huursector en de doelgroepen die bediend mogen worden. Hoe legt u verantwoording af nu er minder ruimte bestaat voor eigen keuzes in rol en taakopvatting van corporaties? Hoe blijft uw organisatie werken aan het versterken van de legitimiteit? Lees in dit blog hoe u de maatschappelijke verantwoording in uw jaarverslag verbetert.

Balanceren
Bij het meest gebruikte verantwoordingsinstrument, het jaarverslag, is een ontwikkeling zichtbaar dat niet alleen de hoeveelheid informatie erin toeneemt, maar ook de vormgeving steeds meer ‘gelikt’ wordt. Er wordt een balans gezocht tussen profileren en verantwoorden. Het verantwoorden van maatschappelijke prestaties wordt echter steeds complexer, omdat de rijksoverheid meer informatie vraagt en legitimiteit vooral lokaal ontstaat. In plaats van het zoeken naar een balans, gaat het in de praktijk vaak om een spagaat.

Duidelijkheid
In tijden van social media, informatieoverschot, beleidswijzigingen en financiële onzekerheden draait het om verschaffen van duidelijkheid: wat mogen klanten en belanghouders van uw organisatie verwachten? Veel corporaties bezinnen zich op hun taken (missie). Waar staan ze voor (visie/doelen)? Welke prestaties leveren ze en voor wie? En ja, ook (of misschien wel juist) in onzekere tijden wordt van een corporatie als maatschappelijke onderneming verwacht dat ze zelf keuzes maakt. Op deze manier werken corporaties aan verwachtingenmanagement, legitimiteit én uiteindelijk ook aan verantwoording.

Zeven vragen voor uw jaarverslag
Op basis van goede voorbeelden van maatschappelijke verantwoording, jaarverslagen van prijswinnaars, relevante onderzoeksrapporten en de ervaringen van de afgelopen jaren zijn er 7 vragen af te leiden voor uw jaarverslag 2011:

1: Is de boodschap van uw jaarverslag consistent met de vorm van het verslag en missie van uw organisatie? Is er sprake van een balans tussen profileren en verantwoorden of van een spagaat?

2: Ondersteunt uw jaarverslag het snel opzoeken van informatie?

3: Krijgt u inhoudelijke reacties van belanghouders en klanten op het jaarverslag? Wordt het gelezen?

4: Gebruikt u andere instrumenten dan het jaarverslag met als doel verantwoording af te leggen?

5: Wordt in het jaarverslag de bijdrage aan gerealiseerde maatschappelijke effecten verantwoord? Bijvoorbeeld aan de hand van een causale map (zie hieronder).

6: Staat in het jaarverslag wat belanghouders en klanten mogen verwachten in de toekomst?

7: Worden doelen en prestaties in het perspectief van klanten en belanghouders beschreven?

De zeven vragen zijn uitgewerkt in concrete aanbevelingen, voorbeelden en praktische tips voor uw jaarverslag. Wilt u met uw jaarverslag ook in balans en uit de spagaat blijven? Lees de notitie Maatschappelijke Prestaties Verantwoorden 2011 in de LinkedIn-groep Maatschappelijke Prestaties Verantwoorden. U kunt de notitie ook hier opvragen (per e-mail).

 Best practice uitgelicht: causale map
De causale map (afgeleid van de Effectenarena) is een eenvoudige methode om voor belanghebbenden in het jaarverslag de maatschappelijke effecten van uw inspanningen inzichtelijk te maken. In de causale map worden de interventies, projecteffecten en maatschappelijke effecten met elkaar in verband gebracht. De map wordt opgesteld naar aanleiding van een workshop met MT en (beleids-)medewerkers waarin de maatschappelijke effecten van de activiteiten in kaart worden gebracht. Deze methode wordt als één van de best practices genoemd in het trendrapport van Het Glazen Huis 2011 (zie tweede voorbeeld in de kantlijn op p. 36 van het trendrapport). Voor een voorbeeld van een jaarverslag met deze causale maps kijk op pagina 49 en verder van dit jaarverslag.